نگاهی به بزرگ ترین سوره قرآن بقره

سوره: بقره

شمارگان: سوره بقره اولین سوره ای است که در مدینه بر پیامبر صلی الله علیه و آله فرود آمد و ۲۸۶ آیه، ۶۲۲۱ کلمه[۱] و ۲۵۵۰۰ حرف دارد.

نزول:

در ترتیب نزول سوره ها این سوره هشتاد و ششمین سوره است، یعنی بعد از سوره ی مطفّفین فرود آمد و در ترتیب فعلی قرآن، دوّمین سوره به شمار می آید.

نام ها:

این سوره فسطاط القرآن و سنام القرآن نیز نامیده شده است. نام گذاری این سوره به « بقره »، ( گاو ماده ) بدین مناسبت است که در آیات ۶۷-۷۳ آن، داستان گاو بنی اسرائیل آمده است.[۲]

موضوعات کلّی سوره:

این سوره که طولانی ترین سوره قرآن کریم است و حدود دو جزء و نیم از سی جزء قرآن را شامل می شود و مهم ترین آیه ی آن « آیة الکرسی » یعنی آیه ی ۲۵۵ است.[۳] که محتوای توحیدی خاصی دارد.

ولی با این حال جامعیت آن از نظر اصول اعتقادی اسلام و بسیاری از مسائل عملی ( عبادی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی ) قابل انکار نیست.

چه این که در این سوره:

۱- پیرامون توحید و شناسائی خدا مخصوصاً از طریق مطالعه ی اسرار آفرینش آمده است.

۲- تقسیم بندی مردم در برابر هدایت و روشنگران قرآن، در سه گروه: مؤمنان، کافران و منافقان.

۳- بحث هائی در زمینه معاد و زندگی پس از مرگ، مخصوصاً مثال های حتی آن مانند: داستان ابراهیم و زنده شدن مرغ ها و داستان عُزیر.

۴- بیان قوانین اسلام در عبادات و معاملات.

۵- اعجاز قرآن و اهمیت این کتاب آسمانی.

۶- بسیار مفصل و طولانی درباره ی یهود و منافقان و موضع گیری های خاص آنها در برابر اسلام و قرآن، و انواع کارشکنی های آنان در این رابطه.

۷- در زمینه ی تاریخ پیامبران بزرگ مخصوصاً ابراهیم علیه السلام و موسی علیه السلام.

۸- بحث هائی در زمینه ی احکام مختلف اسلامی از جمله نماز، روزه، جهاد در راه خدا، حج و تغییر قبله،

ازدواج و طلاق، احکام تجارت و دین، و قسمت مهمی از احکام ربا.

۹- بحث های فراوانی در زمینه ی انفاق در راه خدا.

۱۰- مسأله قصاص و تحریم قسمتی از گوشت حرام و قمار و شراب و بخشی از احکام وصیت و مانند آن.

۱۱- مؤمنین، مشرکین و منافقین خلقت آدم و دستور سجده فرشتگان در برابر آدم.

۱۲- سرپیچی ابلیس از سجده به آدم.

۱۳- بنای کعبه توسط حضرت ابراهیم و نعمت های خدا.

داستان های سوره:

حضرت آدم: ۳۰ تا ۳۸، حضرت موسی: ۵۱ تا ۷۳ ، حضرت ابراهیم: ۱۲۳ تا ۱۳۳ و ۲۸۵ تا ۲۶۰، حضرت داوود: ۲۴۶ تا ۲۵۱، جنگ بدر: ۲۱۷ و ۲۱۸، طالوت و جالوت: ۲۴۶ تا ۲۵۱، گاو بنی اسرائیل: ۶۸، اصحاب السبت: ۶۵، مهاجرین: ۲۱۸، عُزیر و مرگ ۱۰۰ ساله ی او: ۲۵۹٫

فضیلت سوره:

در فضیلت تلاوت این سوره، روایات پراهمیتی در منابع اسلامی نقل شده است: از جمله مرحوم « طبرسی » در مجمع البیان، از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله چنین نقل می کند که می پرسیدند: کدامیک در سوره های قرآن از همه برتر است؟ فرمودند: سوره « بقره » عرض کردند: کدام آیه از آیات سوره ی بقره افضل است؟ فرمودند:     « آیة الکرسی ».[۴]

از امام سجاد علیه السلام از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله چنین نقل شده است: کسی که چهار آیه از آغاز سوره ی بقره و آیة الکرسی و دو آیه بعد از آن و سه آیه از آخر آن را بخواند هرگز در جان و مال خود ناخوشایندی نخواهد دید، شیطان به او نزدیک نمی شود، و قرآن را فراموش نخواهد کرد.[۵]

۵-  کافی، ج۲، ص۶۲۱- بحارالانوار، ج۸۹ ، ص