اين سوره را سوره «يوسف» مي نامند. حضرت يوسف (ع) يكي از پيامبران بزرگ خداست. و داستان او به طوري كه بيشتري قسمت اين سوره را اختصاص داده است. و بيش از بيست و پنج بار نام يوسف در اين سوره بكار رفته است.
نام دوم اين سوره «اَحْسَنْ القَصص» است كه به معناي بهترين داستان ها است و اين سوره بهترين و آموزنده ترين داستانها كه همان داستان حضرت يوسف است با شيوه بسيار زيبا براي ما شرح مي دهد. در اوايل سوره نيز داستان حضرت يوسف «اَحْسَنُ القَصص» ناميده شده است.
آمار و شمارش سوره
سوره يوسف داراي ۱۱۱ آيه و ۱۷۶۶ كلمه و ۷۱۶۶ حرف است.
محل نزول
سوره يوسف قبل از هجرت در مكّه نازل شده و «مكّي» است. و به ترتيب جمع آوري در قرآن دوازدهمين سوره است كه در قرآن تدوين شده است و به ترتيب نزول پنجاه و دومين سوره اي است كه بعد از سوره «هود» و قبل از سوره «حجر» نازل شده است.
سوره يوسف ششمين سوره است كه با حروف مقطّعه آغاز مي شود.[۱]
ويژگي سوره
اين سوره بخش اعظم آن در خصوص يك داستان يعني سرگذشت حضرت يوسف (ع) است. سوره يوسف داراي ۱۱۱ آيه است كه ۱۰۲ آيه آن كلاً به يك جريان تاريخي مهم داستان عبرت انگيز و شيرين ترين و طولاني ترين حضرت يوسف اختصاص دارد.[۲]
در برخي احاديث آمده است كه سوره يوسف را به زنان تعليم ندهيد و سوره نور را (كه مشتمل بر آيات حجاب است) تعليم دهيد.
اما اسناد اين احاديث چندان قابل اعتماد نيست و در برخي احاديث نيز عكس اين مطلب ديده شده است يعني تشويق شده كه اين سوره را به خانواده ها تعليم دهيد. آري ماجراي زندگي آلوده همسر عزيز مصر و پاكي و عفت يوسف آموزه اي گرانبها براي هر مرد و زن است.[۳]
محتواي سوره
سوره يوسف مطالب مهم و نكات آموزنده بسيار فراوان و ظريفي را در بر دارد كه قسمتي از مطالب مهم و امهات مسايل آن
۱- تشريح كامل داستان حضرت يوسف و سرگذشت او با پدرش حضرت يعقوب و بردارانش.
۲- استدلال بر توحيد الهي. [آيات ۳۹- ۴۰]
۳- مطالبي پيرامون نبوّت عامه و خاصّه. [آيات ۶ و ۳۸ و ۱۰۴ – ۱۱۰]
۴- عالي ترين درسهاي عفّت و خويشتن داري و تقوي و ايمان و تسلّط به نفس در لابلاي اين داستان به عنوان الگو. [آيات ۲۳ به بعد]
۵- برخورد كريمانه حضرت يوسف با برادرانش پس از آمدن آنها به مصر. [آيات ۹۹- ۱۰۰]
۶- اشاره اي به قرآن كريم و اينكه عربي نازل شده تا در آن تفكر كنند. [آيات ۱-۲]
۷- عبرت آموزي از سرنوشت برادران حسود يوسف (ع) [آيات ۸ به بعد]
۸- عبرت آموزي از سرنوشت زن منحرف عزيز مصر. [آيات ۲۳ به بعد]
۹- مطالبي پيرامون خواب صادق و تعبير آن و همچنين طلب استغفار و شفاعت از يعقوب پيامبر (ع) . [آيات ۴-۶- ۹۷]
۱۰- هشدار به ملت ها و خانواده ها كه مراقب باشيد فرزندان نيكوي شما را به بهانه هاي مختلف از شما جدا نسازند [آيه ۱۲].[۴]
آغاز و فرجام
اين سوره با حروف رمزي «الر» و با بيان اين حقيقت كه آيات قرآن بسيار روشن و به زبان عربي نازل شده و عامل رشد و پرورش و انديشه هاي انسان هاست آغاز مي شود:
«الر تلك آيات الكتاب المبين ...»
و با بيان اين حقيقت كه داستانهاي پيامبران در قرآن حقيقت و عامل رحمت و هدايت است پايان مي پذيرد:
«... و هدي و رحمة لقوم يومنون».
فضيلت تلاوت اين سوره
امام صادق (ع) فرمود: «هر كسي سورة يوسف را هم روز و هم شب بخواند، خداوند او را روز رستاخيز بر مي انگيزد در حالي كه زيبايي اش همچون زيبايي يوسف است و هيچ گونه ناراحتي در روز قيامت به او نمي رسد و از بندگان صالح خدا خواهد بود.»[۵]
[۱] . شناخت سوره هاي قرآن، ص ۱۹۴/
[۲] . همان، ص ۱۹۶/
[۳] . سيماي سوره هاي قرآن، ص ۷۱، تفسير الميزان، ج ۱۱، اول سوره يوسف.
[۴] . سيماي سوره هاي قرآن، ص ۷۲ – ۷۳/
نگاهی به بزرگ ترین سوره قرآن بقره