پرسش
آیا تعبیر «لابکین علیک بدل الدموع دما» در فرض پذیرش صدور زیارت ناحیه از معصوم دلالت بر معنای حقیقی دارد؟ برخی در جایز دانستن اضرار و آسیب‌رسانی در عزاداری (مانند لطمه زدن و ... ) به این فقرات استناد می‌کنند.
پاسخ اجمالی
برای امام حسین(ع) زیارت‌های مختلفی نقل شده است. یکی از این زیارت‌ها، زیارتی است که از ناحیه مقدس امام زمان(ع) صادر شده و به همین دلیل به زیارت «ناحیه مقدسه» معروف شده است. این متن، که به نقلی امام زمان(ع) با آن جدّ بزرگوار و شهید خود امام حسین(ع) را زیارت کرده‌اند مورد تأیید علمای شیعه قرار گرفته است.[1] در بخشی از زیارت ناحیه مقدسه چنین آمده: «فَلَأَنْدُبَنَّکَ صَبَاحاً وَ مَسَاءً، وَ لَأَبْکِیَنَّ عَلَیْکَ بَدَلَ الدُّمُوعِ دَماً، حَسْرَةً عَلَیْکَ وَ تَأَسُّفاً عَلَى مَا دَهَاکَ وَ تَلَهُّفاً، حَتَّى أَمُوتَ بِلَوْعَةِ الْمُصَابِ وَ غُصَّةِ الِاکْتِیَاب»؛[2] صبح و شب برای تو ناله می‌کنم و بجای اشک بر تو خون می‌گریم. این کار را به خاطر حسرت خوردن بر تو و از روی ناراحتی و بلایی که بر تو وارد شده و از روی اندوه و حزن بر تو انجام می‌دهم. تا این‌که از غم مصیبت‌ها و غصه ناراحتی بمیرم.
با دقت در متن این زیارت؛ معلوم می‌شود که این عبارت‌ها، کنایه از شدّت ناراحتی و غم و اندوه است؛ نه این‌که معنای حقیقی آن اراده شده باشد. به عبارت دیگر، گوینده این سخنان نمی‌خواهد با وسیله‌ای خارجی، چشمان خود را خون آلود کند، بلکه ناظر به آن است که از شدت اشک، چشمانم خون‌آلود می‌شوند.
از طرفی، گریه زیاد که بر اثر شدت حزن و اندوه بر انسان مستولی می‌شود، اضرار به نفس حساب نمی‌شود و تا حدی شخص ماتم زده اختیار آن‌را در دست ندارد. خصوصاً این‌که این ناراحتی، بر اثر مصیبتی باشد که مربوط به امور دینی و الهی است. برخلاف کارهایی از قبیل قمه زنی و... که کاملاً اختیاری و موجب اضرار به نفس و مهم‌تر از آن موجب وهن دین می‌شود.
بر این اساس، این زیارت نمی‌تواند مجوزی برای اموری چون قمه‌زنی باشد.
برای آگاهی بیشتر «برهنه شدن و سینه زدن در عزای امام حسین، سؤال 10990 را مطالعه کنید.
با دقت در متن این زیارت؛ معلوم می‌شود که این عبارت‌ها، کنایه از شدّت ناراحتی و غم و اندوه است؛ نه این‌که معنای حقیقی آن اراده شده باشد. به عبارت دیگر، گوینده این سخنان نمی‌خواهد با وسیله‌ای خارجی، چشمان خود را خون آلود کند، بلکه ناظر به آن است که از شدت اشک، چشمانم خون‌آلود می‌شوند.
از طرفی، گریه زیاد که بر اثر شدت حزن و اندوه بر انسان مستولی می‌شود، اضرار به نفس حساب نمی‌شود و تا حدی شخص ماتم زده اختیار آن‌را در دست ندارد. خصوصاً این‌که این ناراحتی، بر اثر مصیبتی باشد که مربوط به امور دینی و الهی است. برخلاف کارهایی از قبیل قمه زنی و... که کاملاً اختیاری و موجب اضرار به نفس و مهم‌تر از آن موجب وهن دین می‌شود.
بر این اساس، این زیارت نمی‌تواند مجوزی برای اموری چون قمه‌زنی باشد.
برای آگاهی بیشتر «برهنه شدن و سینه زدن در عزای امام حسین، سؤال 10990 را مطالعه کنید.
[1]. ر.ک: «زیارت ناحیه مقدسه»، 4152.
[2]. ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، محقق و مصحح: قیومی اصفهانی، جواد، ص 501، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1419ق.
حوض كوثر